(ข) ตตฺถ กตมา ปาปมิตฺตตา? เย เต ปุคฺคลา อสฺสทฺธา ทุสฺสีลา อปฺปสฺสุตา มจฺฉริโน ทุปฺปญฺญา, ยา เตสํ เสวนา นิเสวนา สํเสวนา ภชนา สมฺภชนา ภตฺติ สมฺภตฺติ สมฺปวงฺกตา – อยํ วุจฺจติ ‘‘ปาปมิตฺตตา’’ฯ

(12) อนชฺชโว จ อมทฺทโว จ

[902] (ก) ตตฺถ กตโม อนชฺชโว? โย อนชฺชโว อนชฺชวตา ชิมฺหตา วงฺกตา กุฏิลตา – อยํ วุจฺจติ ‘‘อนชฺชโว’’ฯ

(ข) ตตฺถ กตโม อมทฺทโว ? ยา อมุทุตา อมทฺทวตา กกฺขฬิยํ ผารุสิยํ กกฺขฬตา กฐินตา [กถินตา (สฺยา. ก.)] อุชุจิตฺตตา อมุทุตา – อยํ วุจฺจติ ‘‘อมทฺทโว’’ฯ

(13) อกฺขนฺติ จ อโสรจฺจญฺจ

[903] (ก) ตตฺถ กตมา อกฺขนฺติ? ยา อกฺขนฺติ อกฺขมนตา อนธิวาสนตา จณฺฑิกฺกํ อสุโรโป อนตฺตมนตา จิตฺตสฺส – อยํ วุจฺจติ ‘‘อกฺขนฺติ’’ฯ

(ข) ตตฺถ กตมํ อโสรจฺจํ? กายิโก วีติกฺกโม วาจสิโก วีติกฺกโม กายิกวาจสิโก วีติกฺกโม – อิทํ วุจฺจติ ‘‘อโสรจฺจํ’’ฯ สพฺพมฺปิ ทุสฺสีลฺยํ อโสรจฺจํฯ

(14) อสาขลฺยญฺจ อปฺปฏิสนฺถาโร จ

[904] (ก) ตตฺถ กตมํ อสาขลฺยํ? ยา สา วาจา กณฺฑกา กกฺกสา ปรกฏุกา ปราภิสชฺชนี โกธสามนฺตา อสมาธิสํวตฺตนิกา ตถารูปิํ วาจํ ภาสิตา โหติฯ ยา ตตฺถ อสณฺหวาจตา อสขิลวาจตา ผรุสวาจตา – อิทํ วุจฺจติ ‘‘อสาขลฺยํ’’ฯ

(ข) ตตฺถ กตโม อปฺปฏิสนฺถาโร [อปฺปฏิสนฺธาโร (ก.)]? ทฺเว ปฏิสนฺถารา – อามิสปฏิสนฺถาโร จ ธมฺมปฏิสนฺถาโร จฯ อิเธกจฺโจ อปฺปฏิสนฺถารโก โหติ อามิสปฏิสนฺถาเรน วา ธมฺมปฏิสนฺถาเรน วา – อยํ วุจฺจติ ‘‘อปฺปฏิสนฺถาโร’’ฯ

(15) อินฺทฺริเยสุ อคุตฺตทฺวารตา จ โภชเน อมตฺตญฺญุตา จ

[905] (ก) ตตฺถ กตมา อินฺทฺริเยสุ อคุตฺตทฺวารตา? อิเธกจฺโจ จกฺขุนา รูปํ ทิสฺวา นิมิตฺตคฺคาหี โหติ อนุพฺยญฺชนคฺคาหีฯ ยตฺวาธิกรณเมนํ จกฺขุนฺทฺริยํ อสํวุตํ วิหรนฺตํ อภิชฺฌาโทมนสฺสา ปาปกา อกุสลา ธมฺมา อนฺวาสฺสเวยฺยุํ, ตสฺส สํวราย น ปฏิปชฺชติ, น รกฺขติ จกฺขุนฺทฺริยํ, จกฺขุนฺทฺริเย น สํวรํ อาปชฺชติฯ โสเตน สทฺทํ สุตฺวา…เป.… ฆาเนน คนฺธํ ฆายิตฺวา…เป.… ชิวฺหาย รสํ สายิตฺวา…เป.… กาเยน โผฏฺฐพฺพํ ผุสิตฺวา…เป.… มนสา ธมฺมํ วิญฺญาย นิมิตฺตคฺคาหี โหติ อนุพฺยญฺชนคฺคาหีฯ ยตฺวาธิกรณเมนํ มนินฺทฺริยํ อสํวุตํ วิหรนฺตํ อภิชฺฌาโทมนสฺสา ปาปกา อกุสลา ธมฺมา อนฺวาสฺสเวยฺยุํ, ตสฺส สํวราย น ปฏิปชฺชติ, น รกฺขติ มนินฺทฺริยํ, มนินฺทฺริเย น สํวรํ อาปชฺชติ ฯ ยา อิเมสํ ฉนฺนํ อินฺทฺริยานํ อคุตฺติ อโคปนา อนารกฺโข อสํวโร – อยํ วุจฺจติ ‘‘อินฺทฺริเยสุ อคุตฺตทฺวารตา’’ฯ

(ข) ตตฺถ กตมา โภชเน อมตฺตญฺญุตา? อิเธกจฺโจ อปฺปฏิสงฺขา อโยนิโส อาหารํ อาหาเรติ ทวาย มทาย มณฺฑนาย วิภูสนายฯ ยา ตตฺถ อสนฺตุฏฺฐิตา อมตฺตญฺญุตา อปฺปฏิสงฺขา โภชเน – อยํ วุจฺจติ ‘‘โภชเน อมตฺตญฺญุตาฯ’’

(16) มุฏฺฐสฺสจฺจญฺจ อสมฺปชญฺญญฺจ

[906] (ก) ตตฺถ กตมํ มุฏฺฐสฺสจฺจํ? ยา อสฺสติ อนนุสฺสติ อปฺปฏิสฺสติ อสฺสติ อสฺสรณตา อธารณตา ปิลาปนตา สมฺมุสนตา – อิทํ วุจฺจติ ‘‘มุฏฺฐสฺสจฺจํ’’ฯ

(ข) ตตฺถ กตมํ อสมฺปชญฺญํ? ยํ อญฺญาณํ อทสฺสนํ…เป.… อวิชฺชาลงฺคี โมโห อกุสลมูลํ – อิทํ วุจฺจติ ‘‘อสมฺปชญฺญํ’’ฯ

(17) สีลวิปตฺติ จ ทิฏฺฐิวิปตฺติ จ

[907] (ก) ตตฺถ กตมา สีลวิปตฺติ? โย กายิโก วีติกฺกโม วาจสิโก วีติกฺกโม กายิกวาจสิโก วีติกฺกโม – อยํ วุจฺจติ ‘‘สีลวิปตฺติ’’ฯ สพฺพมฺปิ ทุสฺสีลฺยํ สีลวิปตฺติฯ

(ข) ตตฺถ กตมา ทิฏฺฐิวิปตฺติ? ‘‘นตฺถิ ทินฺนํ, นตฺถิ ยิฏฺฐํ…เป.… เย อิมญฺจ โลกํ ปรญฺจ โลกํ สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา ปเวเทนฺตี’’ติ – ยา เอวรูปา ทิฏฺฐิ ทิฏฺฐิคตํ…เป.… วิปริยาสคฺคาโห – อยํ วุจฺจติ ‘‘ทิฏฺฐิวิปตฺติ’’ฯ สพฺพาปิ มิจฺฉาทิฏฺฐิ ทิฏฺฐิวิปตฺติฯ

(18) อชฺฌตฺตสํโยชนญฺจ พหิทฺธาสํโยชนญฺจ

[908] (ก) ตตฺถ กตมํ อชฺฌตฺตสํโยชนํ? ปญฺโจรมฺภาคิยานิ สํโยชนานิ – อชฺฌตฺตสํโยชนํฯ (ข) ปญฺจุทฺธมฺภาคิยานิ สํโยชนานิ – พหิทฺธาสํโยชนํฯ

ทุกํฯ

3. ติกนิทฺเทโส